W cieniu szerokich grup olfaktorycznych, takich jak cytrusowa, kwiatowa czy orientalna, znalazły się żywice i balsamy. Składniki te, choć nie tworzą tak licznej grupy, są równie ważnym elementem perfum - często budują trwałość, utrzymują lżejsze nuty, nadają wyrazu kompozycjom. Mogą jednak być centralnym elementem zapachu, inspiracją, składowymi niepowtarzalnych, głębokich akordów, a ich prawdziwe piękno i wartość odkrywa świat niszowych perfum. Jakość aromatów zapewniają najcenniejsze, drogie olejki o ograniczonej produkcji lub trudne w pozyskiwaniu, które wykorzystują niszowe marki. Sprawdźcie, co wnoszą do kompozycji zapachowych balsamy i żywice, odkrywając nasze propozycje perfum ze wspomnianych grup.
CENNY SKARB NATURY NIE TYLKO DLA BOGÓW
Aromaty żywic i balsamów towarzyszą perfumiarstwu od wielu lat, przyciągając uwagę twórców zapachów swoją unikalną złożonością. Były jednymi z pierwszych składników, które wykorzystywano w obrzędach oraz rytuałach religijnych, ale i pierwszymi, którymi człowiek zapragnął otaczać się dla rozkoszy zmysłów. Przypuszcza się, że to właśnie żywice, które przypadkowo trafiły do ognisk, zmieniając zapach dymu zainteresowały niegdyś ludzkość i stały się pierwszym impulsem do rozwoju perfumiarstwa.
CZYM SĄ ŻYWICE I BALSAMY
ŻYWICE to bezpostaciowe lub częściowo krystaliczne substancje (mieszaniny nielotnych związków organicznych). Są nierozpuszczalne w wodzie, ale rozpuszczają się w rozpuszczalnikach organicznych. Wytwarzają je głównie drzewa iglaste, a także niektóre inne rośliny, w celu ochrony miejsc uszkodzeń – tak zwanych ran. Proces ten polega na wydzielaniu przez komórki żywicorodne lepkiej substancji, która twardnieje w kontakcie z powietrzem, tworząc szklistą masę o różnych odcieniach, od bezbarwnej, przez żółtą, do ciemno-brązowej. Pod względem chemicznym, żywice mają wiele wspólnego z olejkami eterycznymi i uznawane są za produkty ich utlenienia.
Pozyskiwanie żywic odbywa się na dwa sposoby – poprzez żywicowanie żywych drzew lub ze ściętych gałęzi i igliwia. Żywica pochodząca z żywych drzew ma jednak wyższą jakość, co przekłada się na lepsze właściwości zapachowe. Warto zauważyć, że żywice wymagają skomplikowanego procesu przetwarzania, aby wydobyć z nich pełnię aromatu. Z tego powodu perfumy zawierające te składniki są często postrzegane jako bardziej luksusowe i wyrafinowane. Żywice mają niezwykłą zdolność do dodawania głębi i wyrazistości zapachom, co czyni je nieocenionymi w tworzeniu perfum.
BALSAMY - z łaciny termin „balsamum”, odnosi się do gumowatych, półpłynnych substancji, będących naturalnymi wydzielinami roślin – oprócz drzew, można je również pozyskać z kwiatów, gałązek czy krzewów. W odróżnieniu od czystych, utwardzonych żywic, balsamy są bardziej lepkie, a ich konsystencja zbliża się do płynnej. Mimo swojej różnorodności, są powszechnie klasyfikowane według dodatkowych związków roślinnych, które zawierają, podkreślających ich naturalne bogactwo i różnorodność. W perfumerii są cenione przede wszystkim za głębokie, ciepłe i słodkie akordy, kojarzone z bogactwem, słodyczą oraz drzewną głębią, która sprawia, że stanowią idealną bazę dla wielu kompozycji zapachowych.
Balsamy, będąc z jednej strony naturalnymi produktami metabolizmu roślin, a z drugiej produktem patologicznych procesów ochronnych, stanowią fascynujące połączenie natury i chemii. Ich zastosowanie nie ogranicza się tylko do perfumerii — mają także właściwości lecznicze, wykazując działanie antyseptyczne, przeciwzapalne i ściągające. W perfumerii jednak, najważniejsza pozostaje ich zdolność do nadawania kompozycjom wyjątkowej głębi i bogactwa aromatycznego, co sprawia, że są niezastąpione w kreacji złożonych, wielowymiarowych zapachów.
NAJPOPULARNIEJSZE ŻYWICE I BALSAMY W PERFUMACH:
Bursztyn
Bursztyn, będący kopalnianą żywicą drzew iglastych, w perfumiarstwie nie jest wykorzystywany bezpośrednio ze względu na brak intensywnego zapachu w swojej naturalnej formie. Dopiero po podgrzaniu bursztyn wydziela aromat żywiczno-drzewny. Fascynacja bursztynem skłoniła perfumiarzy do stworzenia tzw. „nuty bursztynowej”, która ma przywodzić na myśl złoty blask tego kamienia.
Nuta bursztynowa to rekonstrukcja zapachu, zazwyczaj powstająca z połączenia żywicy labdanum, wanilii i benzoiny. Labdanum odpowiada za drzewne i żywiczne tony, wanilia wnosi słodkie akcenty, a benzoina zapewnia trwałość oraz ciepły, otulający charakter. Ze względu na swoją uniwersalność, akord bursztynowy jest szeroko wykorzystywany zwłaszcza w kompozycjach orientalnych i drzewnych. Pomimo podobieństwa nazw, nie należy mylić bursztynu (amber) z ambrą (ambergris), która pochodzi z wydzielin kaszalotów i ma zupełnie inne właściwości zapachowe.
Oud
Oud, zwany także agarem lub żywicą agarową, jest jednym z najbardziej luksusowych i tajemniczych składników w świecie perfum. Powstaje w wyniku długotrwałej reakcji obronnej drzewa agarowego (Aquilaria) na infekcję wywołaną przez grzyby. Proces ten, trwający nawet kilkadziesiąt lat, powoduje wytworzenie ciemnej, lepkiej żywicy wewnątrz pnia drzewa, co nadaje mu charakterystyczny, czarny kolor. Drzewa te rosną głównie w Azji Południowo-Wschodniej, m.in. w Tajlandii, Wietnamie i Kambodży, a pozyskana z nich żywica oudowa jest destylowana, aby uzyskać drogocenny olejek, używany w perfumach.
Zapach oudu jest wyjątkowy i złożony – balsamiczny, drzewny, dymny, często o słodkawym, ciepłym charakterze. Oud stał się synonimem luksusu i prestiżu w perfumiarstwie. Dzięki swojej głębi i trwałości idealnie sprawdza się w zapachach wieczorowych, nadając im intensywności i tajemniczości.
Benzoes
Benzoes to żywica pozyskiwana z kory drzew rodzaju Styrax, rosnących głównie w Azji Wschodniej. Żywica benzoesowa jest zbierana ręcznie poprzez nacięcia w korze drzew, a następnie przetwarzana na absolut benzoesowy, który jest używany jako składnik bazowy w perfumach. Jego charakterystyczny, ciepły zapach przypomina wanilię, co zawdzięcza obecności waniliny. Benzoes ma również niuanse cynamonowe i dymne, doskonale łączy się z kadzidlanymi akcentami.
W perfumerii wykorzystuje się głównie dwa rodzaje benzoesu: syjamski oraz sumatrzański. Pierwszy ma delikatny, waniliowy aromat, z subtelnymi nutami dymu i drewna, co czyni go popularnym wyborem wśród perfumiarzy. Z kolei drugi wyróżnia się złożonym zapachem – słodkim, żywicznym, z nutami kwiatowymi i korzennymi. Trzeci perfumeryjny „benzoes” to tak naprawdę benzoina: syntetyzowany z benzaldehydu aromatyczny ketoalkohol o zapachu przypominającym nieco olejek z gorzkich migdałów zmieszany z kamforą.
Elemi
Żywica elemi pozyskiwana z drzew Canarium commune lub Canarium luzonicum rosnących na Filipinach, jest cennym składnikiem w perfumiarstwie. Proces jej pozyskiwania polega na nacinaniu kory i zbiorze żywicy. Następnie destyluje się ją parowo, aby uzyskać olejek eteryczny, lub ekstrahuje lotnymi rozpuszczalnikami w celu produkcji rezynoidu elemi.
Aromat elemi jest niezwykle świeży, przestrzenny i żywiczny, z wyraźnymi nutami cytrusowymi, przypominającymi zapach sosnowych igieł z cytrynowymi podtonami. W przeciwieństwie do głębokich i ciężkich aromatów bursztynowych, elemi ma jasny, egzotyczny charakter, co czyni go idealnym składnikiem do tworzenia drzewnych, przyprawowych i pikantnych kompozycji zapachowych. Jego cytrusowo-terpentynowy aromat, z delikatnymi akcentami pieprzu i korzeni, wprowadza lekkość, dlatego często jest stosowany jako nuta środkowa (serca). Doskonale współgra z innymi nutami drzewnymi oraz przyprawowymi, dodając kompozycjom subtelnej świeżości i egzotycznego charakteru.
Labdanum
Labdanum to ciemna, lepka żywica o bogatym i złożonym aromacie, pozyskiwana z krzewów czystka (Cistus ladanifer i Cistus creticus), występujących w basenie Morza Śródziemnego oraz na Bliskim Wschodzie. Tradycyjnie, żywicę labdanum pozyskiwano przeczesując sierść owiec i kóz, które pasły się wśród krzewów czystka, jednak współczesne metody obejmują gotowanie gałązek oraz liści rośliny i ekstrakcję za pomocą rozpuszczalników.
Olejek eteryczny z czystka destylowany jest z kwiatów. Absolut z labdanum powstaje natomiast w wyniku ekstrakcji żywicy etanolem, a jego zapach jest niezwykle ceniony w perfumiarstwie. Zazwyczaj stanowi utrwalającą nutę bazy, doskonale komponuje się z zapachami drzewnymi, korzennymi i orientalnymi. Charakteryzuje się ciepłym, balsamiczno-ambrowym zapachem z niuansami skóry, miodu, cytrusów, iglaków oraz drewna, co nadaje jej wielowymiarowy i głęboki charakter.
Mastyks
Mastyks to aromatyczna, półprzezroczysta żywica, pozyskiwana z drzewa pistacjowego Pistacia lentiscus, znanego również jako pistacja kleista. Drzewo to występuje głównie na greckiej wyspie Chios, skąd pochodzi jedna z jego nazw – „Łzy Chios”. W połowie lata dokonuje się nacięć w korze i gałęziach drzewa, z których wypływa mastyks, zastygający w formie małych, półprzezroczystych grudek pod wpływem słońca. Te nieregularne kryształki zbiera się po kilkunastu dniach, a następnie poddaje destylacji.
Żywica ta ma charakterystyczny, delikatnie balsamiczny zapach z nutami korzennymi i drzewnymi, które przypominają aromat orzeszków lub słodkich migdałów. Mastyks łączy w sobie terpentynowe, zielone i ziołowe akcenty z balsamicznym ciepłem i lekką słodyczą. Jego unikalny aromat, trudny do odtworzenia sztucznie, nadaje perfumom nutę świeżości oraz naturalności.
Mirra
Mirra to czerwonawo-brunatna żywica pozyskiwana z drzew z rodzajów Commiphora i Balsamodendron. Jej nazwa wywodzi się z arabskiego słowa "murr", oznaczającego „gorzki”, co odzwierciedla charakterystyczną nutę zapachową tego surowca. Używana od czasów starożytnych, była niezwykle ceniona za swoje właściwości aromatyczne i lecznicze. Choć istnieje wiele jej odmian, w perfumiarstwie szczególnie cenione są te z gatunków Commiphora myrrha, Commiphora abyssinica i Commiphora schimperi.
Mirra pozyskiwana jest przez nacięcie kory i gałęzi drzewa, co powoduje wypływ naturalnej żywicy, która zastyga w postaci drobnych grudek o barwie od jasnożółtej do ciemnoczerwonej. Po wyschnięciu tworzy kruche, połyskliwe drobiny, które mają intensywny, balsamiczno-drzewny zapach z nutami ziołowymi i kadzidłowymi. W perfumiarstwie mirrę uzyskuje się głównie poprzez destylację parową gumy, co pozwala na wydobycie jej ciepłego, korzennego charakteru.
Olibanum
Olibanum, nazywane również kadzidłem frankońskim, to naturalna żywica pozyskiwana z drzew z rodzaju Boswellia, rosnących na półpustynnych obszarach Afryki Północno-Wschodniej i Półwyspu Indyjskiego. Proces zbierania tej żywicy jest precyzyjny – wykonuje się nacięcia w korze drzewa, przez które wypływa mlecznobiały sok żywiczny. W kontakcie z powietrzem szybko twardnieje, tworząc złotawe, ziarniste "łzy", które następnie są suszone i składowane. W perfumerii, aby uzyskać wonną esencję olibanum, paciorki żywicy poddaje się destylacji parowej, co pozwala wydobyć jej cenny olejek eteryczny o terpentynowo-cytrynowym aromacie.
Najwyższej jakości olibanum pochodzi z gatunku Boswellia sacra, występującego w Omanie, Jemenie i Somalii, choć inne gatunki, takie jak Boswellia carteri, Boswellia papyrifera i Boswellia serrata, są również wykorzystywane. Zapach olibanum to wyjątkowa kombinacja cytrusowych niuansów, balsamicznej słodyczy, drzewnej elegancji, mistyczności oraz tajemniczości.
Opoponaks
Opoponaks to żywica o wyjątkowym, bogatym aromacie, znana również pod nazwą bisabol, pozyskiwana z rośliny Commiphora Guidotti. To niewielki krzew rosnący w Afryce Wschodniej, głównie w Somalii, Etiopii i Erytrei. Proces zbiorów odbywa się przez nacięcie kory rośliny, z której wypływa gęsty, miodowo-brązowy sok. Po zetknięciu z powietrzem twardnieje on w nieregularne grudki o balsamicznym, słodkim i ciepłym zapachu. Ostateczny produkt, zwany absolutem, uzyskuje się w wyniku ekstrakcji żywicy rozpuszczalnikami i wymywania alkoholem.
Zapach opoponaksu jest niezwykle złożony – z jednej strony słodki, ciepły i balsamiczny, z nutami ambrowymi, a z drugiej strony wyczuwalne są subtelne, dymne nuty i delikatne akcenty przypraw, takich jak cynamon. W stężonej formie aromat opoponaksu bywa intensywnie gorzki, natomiast po rozcieńczeniu staje się delikatnie kwiatowy. Ta żywica jest blisko spokrewniona z mirrą i kadzidłem, jednak wyróżnia się aksamitną miękkością i świetlistością.
Galbanum
Galbanum jest jednym z najstarszych składników perfumeryjnych, którego historia sięga starożytności - było wówczas używane jako składnik kadzideł. To unikalna żywica, która nie pochodzi z drzew, jak większość tego typu substancji, lecz z korzeni i łodyg roślin z rodziny selerowatych, głównie gatunków Ferula. Pozyskiwana jest z krzewinek rosnących przede wszystkim w Iranie, Turcji i Afganistanie.
Żywica ta często występuje w postaci zielonkawych, bursztynowych lub żółtych grudek, ma intensywny, świeży zapach, który przywodzi na myśl zielone liście, żywicę drzew iglastych oraz lekkie piżmowe nuty. Zapach galbanum w perfumach jest wyjątkowy – intensywnie zielony, cierpki, a jednocześnie balsamiczny i drzewny. Często stosowany jako nuta otwierająca, nadaje kompozycjom zapachowym charakterystyczną świeżość, która od razu wyróżnia perfumy. Dzięki swojej trwałości, galbanum stabilizuje zapachy i sprawia, że utrzymują się one na skórze przez długi czas. Najlepiej komponuje się z nutami drzewnymi, korzennymi i ziołowymi, nadając im głębi.
Balsam Peruwiański
Balsam peruwiański to cenna żywica balsamiczna, pozyskiwana z drzewa Myroxylon pereirae, rosnącego w Ameryce Środkowej, choć jego nazwa może mylnie sugerować peruwiańskie pochodzenie. Drzewo to wytwarza żywicę jako odpowiedź na nacięcia kory, a proces pozyskiwania balsamu polega na obdzieraniu pnia z kory, nałożeniu płótna na odsłonięte tkanki, a następnie gotowaniu materiału, który wchłonął żywicę. Balsam ten charakteryzuje się ciepłym, waniliowo-cynamonowym aromatem z nutami dymnymi, karmelowymi i gorzkim akcentem farmaceutycznym.
Balsam peruwiański jest często wykorzystywany jako składnik bazowy w perfumach o orientalnym i balsamicznym charakterze. Jego ciężki, ciemny aromat dobrze komponuje się z innymi nutami żywicznymi oraz bursztynowymi, nadając perfumom ciepły, zmysłowy charakter. Z kolei dymna nuta balsamu, która może wynikać z metody przetwarzania żywicy, dodaje kompozycjom zapachowym głębi i wyrazistości.
Balsam Copaiba
Balsam copaiba, znany również jako copahu, to cenna żywica drzew Copaifera Officinalis, rosnących w tropikalnych lasach Amazonii. Nazwa Copahu pochodzi z języka plemienia Tupi, zamieszkującego tereny obecnej Brazylii i oznacza zarówno samo drzewo, jak i jego żywicę. Proces pozyskiwania balsamu copaiba polega na nacinaniu pni drzew, z których wypływa oleożywica zbierana do bambusowych pojemników, a następnie poddaje się ją destylacji z parą wodną, by uzyskać wartościowy olejek eteryczny.
Jego zapach jest głęboki, o łagodnym, słodko-drzewnym charakterze, z delikatnie pieprznymi akcentami. W perfumach copaiba dodaje gładkich, drzewnych nut, często porównywanych do sandałowca, z korzennymi i słodkimi akcentami, wzbogaconymi o aromatyczne tony przypominające miętę i eukaliptus. Jest to składnik ceniony za swoją wszechstronność, który tworzy głębię i wzmacnia trwałość kompozycji zapachowych.
Balsam Tolu
Balsam pozyskiwany z żywicy drzewa Myroxylon toluiferum, jest składnikiem perfum o bogatym, zmysłowym aromacie. Pozyskiwany jest głównie w Ameryce Południowej, szczególnie w Kolumbii, Peru i Wenezueli. Balsam uzyskuje się poprzez nacięcia w korze drzewa, z których wypływają żółtobrązowe krople gęstej, półpłynnej substancji. Choć w stanie naturalnym staje się twardy jak skała, pod wpływem ciepła ponownie mięknie, co umożliwia jego dalszą obróbkę.
Aromat balsamu tolu jest słodki, z wyraźnymi nutami wanilii, cynamonu oraz subtelnymi akordami kwiatowymi i drzewnymi. W porównaniu do balsamu peruwiańskiego, tolu jest łagodniejszy i bardziej waniliowy. W perfumiarstwie balsam tolu jest doceniany także za zdolność do przedłużania trwałości kompozycji zapachowych. Jest naturalnym utrwalaczem, który płynnie łączy różne nuty i dodaje kompozycjom miękkiej, balsamicznej złożoności. Współcześnie naturalny balsam tolu jest coraz częściej zastępowany syntetycznym odpowiednikiem.
Balsam gurjun
Pozyskiwany z drzew Dipterocarpus, rosnących w lasach deszczowych Azji Południowo-Wschodniej, balsam gurjun, to naturalna oleorezyna o ciepłym, drzewnym i balsamicznym aromacie. W procesie nakłuwania pni drzew wydziela się lepka, bursztynowa żywica, którą następnie poddaje się destylacji, by uzyskać rafinowany balsam o jaśniejszej barwie i intensywniejszym zapachu.
Aromat balsamu gurjun łączy nuty drzewne, słodkie i balsamiczne, często z akcentami paczuli, sosny oraz delikatnej kamfory. Jego woń jest głęboka, złożona i zmysłowa, a także uspokajająca, co czyni go idealnym składnikiem do łagodzenia ostrych nut i nadawania kompozycjom harmonii oraz głębi. Balsam gurjun łatwo spaja elementy kompozycji. Ma właściwości utrwalające, dzięki czemu przedłuża trwałość zapachów, dodając im jednocześnie ciepła i delikatnej słodyczy.
Z drugiej części tego artykułu dowiecie się, w których perfumach z naszego asortymentu znajdziecie cenne balsamy i żywice, o których była tu mowa.
AM
